Galalit kazein’den yapılmış sentetik bir maddedir. Galalit ismi eski Yunancadan gelmektedir. Gala süt lithos ise taş demektedir. Türkçede süt taşı olarak adlandırabiliriz. Piyasada Galalit nedir dediğimizde Fransız kehribarı diyenler de olacaktır. Kazein ise sütün ana maddesini oluşturan proteindir. İsmi Latince (caseous, cheese) peynirden gelmektedir
Kazein ;
Kazein insanoğlu tarafından kullanılan ilk bağlayıcılardan (binder) biridir.Binder boyarmaddenin tutunmasını sağlayan , bağ yapıcı bir maddedir. Astardır diyebiliriz. Kazein’in kullanımına yazılı tarihde ilk defa takribi 1350 senesinde yazılmış Fransız kitaplarında rastlayabiliriz. Kazein suda çözülmeyen bir maddedir.
1870 senelerinde bu maddenin dahil olduğu patentler , genellikle boynuz , mermer ve porselen imitasyon üretimi için alınmıştır.
1882 yıllarında kazein genellikle peynir yapımında kullanılmıştır. Daha yakın tarihlere gelirsek kazein fotoğraf kağıdı , sakızlar , yapıştırıcılar , çimentoların içeriğinde bulunmaktadır. Ahşap oyma ustalarının , ressamların da bu maddeyi kullandıklarını bilmekteyiz.
1895 senesinde , iki Alman kimyager , Wilhem B.Krische ve Adolf Spitter okullarda bulunan ağır, kara tahta diye tabir ettiğimiz kayrak taşlarını , yüzeyi beyaz , daha hafif ve nemli süngerle silinebilen bir yazı tahtası ile değiştirmek istediler. Kazein’in formaldehit ile sertleştirilebileceğini keşfettiler. Bu buluşlarına Lactoform adıyla patent aldılar. Bu yeni malzeme selüloit ile rakip olmuştu. Bu malzeme çeşitli sektörlerde kullanıldı. Oyuncak yapımı , tarak vb.
Bu malzeme çok sert ve dayanıklı yapıda aynı zamanda cila tutan , cila yapıldığı zaman parlayan özellikteydi. Bu iki Alman kimyager sert Kazein’i endüstriyel düzeyde üreten ilk kimyagerlerdi.
GALALİT ;
Kuzey Fransa’da Fransız Galalit Firması adıyla bir firma kuruldu. 1906 senesinde Galalith adıyla patent alındı. Bu isim kısa zamanda kazein tabanlı sentetik maddelerin hepsine verilen isim oldu. Tıpkı günümüzde bütün mazotlu motorlara Dizel denilmesi gibi.
Kokusuz , yanmayan , asitlere karşı dayanıklı bir madde oluşturuldu. Aynı zamanda bu madde tıpkı ağaç , ahşap maddeler gibi kesilebiliyor , delinebiliyor , yontulup cilalanabiliyordu.
Üretimin ilk aşamalarında galalit’in renk skalası genişti diyebiliriz. Fildişi rengi , mermer rengi , abanoz veya boynuz rengi yapılabiliyordu. Bu sebeple tarak , düğme yapımında oldukça sık kullanılmıştır.
1905 Almanya merkezli Uluslararası Galalit Gesellschaft Hoff & Co firması Fransız Galalit firmasını satın aldı. Bu sayede Avrupa’da galalit konusunda (küçük boyutta üretim yapan bazı firmalar hariç) tekel haline geldi.
1914 tarihinde 3000 kişilik işçi ordusuyla binlerce ton Galalit , Almanya ve Fransa’da üretildi. Maalesef 1.Dünya savaşı sebebiyle 1914-1918 üretimi durdurdu. Almanya Fransa’dan kazein ithal ediyordu. 1.Dünya savaşında Almanya Fransa’ya ambargo uyguladığı için ithalat yapılamıyordu. Üretim donmuştu.
Savaş bitiminde Galalit’in ana rakibi selüloit yasaklandı. Çok kolay yanan bir maddeydi aynı zamanda nitro selüloz kullanıyordu. Şimdi Galalit’in önü açıktı.
1920’lerde Galalit genellikle süt üretimi yapılan yerlerde yapılıyordu. Büyük Buhran onları da vurdu. Küçük firmaların yarıdan fazlası kapandı.
1940 senesinde Fransa’da takribi üretim 2700 tondu. 1947’de ise bu üretim yarı yarıya düşmüştü. Ayrıca süt üretmek galalit’in ana maddesi kazein üretmekten daha karlı bir iş haline gelmişti. 1970’de galalit üretimi tamamen durma noktasına geldi. Yeni bir sentetik madde keşfedilmişti , Polyester.
Galalit üretilen ilk sentetik plastik maddelerden biridir. Amerika’da üretilen katalinin Avrupa’daki muadili olduğu söylenebilir. Organik tabanlı bir maddeden kazein’den yapılmıştır. Diğer malzemelerdeki toksisiteyi içermez.
