Bütün Kehribarlar Aynı Mı ?

Hepimizin sorduğu bir soruya cevap arayalım. Bütün Kehribarlar Aynı Mı ? Son günlerde piyasada kehribar konusunda tabir-i caizse algı yönetimi yapılmaya çalışıyor. Sanki tek taştan yapılan kehribar tesbihler çok ucuza mal ediliyor,  pahalıya satılıyor gibi bir algı oluşturulmaya çalışılıyor. Bu sebeple bu konuda yazmak elzem oldu. Kehribar malzemelerin işlenmesinin son derece zor olduğunu, malzemenin kesilip yapılmasının çok riskli olduğu gerçeğini bir tarafa bırakalım, çok da bilinmeyen diğer yüzüne bakalım. Öncelikle şunu açıklayalım ;

Tek Parçadan yapılan Damla Kehribar Tesbihler neden daha kıymetlidir ? 

Tesbihin tek parçadan yapılması ; renk alması durumunda önem kazanır. Kehribar zaman içerisinde oksitlenerek renk alır. Tek parçadan yapılan tesbih renk almaya başladığı zaman renk bütünlüğünü korur. Farklı taşlardan yapılan tesbihler ise farklı farklı renk almaya başlayacak bu sebeple taneler uyumsuz görünecek, hoş olmayan bir görüntü oluşturacaktır. Basit bir örnek vermek gerekirse ; Siyah bir arabanız olduğunu düşünün, bu arabanın tamponu, ön kapıları lacivert olsun geri kalan parçaları siyah olsun ister misiniz ? Tabii bu bütçenizle de alakalı bir durum, şöyleki; tek parça ile farklı parçalardan yapılan tesbihlerin fiyatları aynı olmayacaktır.

Peki piyasanın isteklerine makul (rasyonel + ekonomik) olarak nasıl yanıt verirsiniz ?

İngilizce “Color Enhancement” denilen Renk İyileştirilmesi diye Türkçe’ye çevirebileceğimiz işlem burda ortaya çıkıyor.Öncelikle merkezi Polonya’da bulunan Uluslararası Kehribar Birliği’nin kehribar malzemelerdeki sınıflamalarını inceleyelim.

1-) Naturel Damla Kehribar ;

Kehribar doğal özelliklerini bozmadan belirli mekanik işlemlere tabi tutulduysa ( cilalama , tornalama , kesme vb.) bunlara naturel yani doğal kehribar diyebiliriz.

2-) Modifiye Edilmiş Damla Kehribar ;

Eğer kehribar yani değerli taş, termal ve yüksek basınç ile iyileştirme işlemine tabi tutulduysa, fiziksel özellikleri değiştirildiyse ve bu işlemlerin sonucunda şeffaflığın artırılması,rengin değiştirilmesi gibi sonuçlar elde edildiyse, bu yolla elde edilen malzemelere modifiye edilmiş yani değişikliğe uğramış kehribar diyebiliriz.

3-) Yeniden yapılandırılmış (Preslenmiş) Damla Kehribar ;

Kehribar ister tek parça kayadan, ister bir çok kehribar taş kullanılarak yüksek ısı ve yüksek basınçta herhangi ek bir bileşen kullanılmadan preslendiyse buna yeniden yapılandırılmış ya da pres kehribar diyoruz.

4-) Yapıştırılmış (Mozaik) Damla Kehribar 

Eğer kehribar parça şu şekildeyse; 2 veya daha fazla naturel , preslenmiş , modifiye edilmiş kısımdan oluşuyor yani bu kısımlar birbirlerine bağlanmış,yapıştırılmışsa ve bunu sağlamak için asgari derecede bağlayıcı, yapıştırıcı madde kullanılmışsa bu kehribarlara yapıştırılmış, bağlanmış yada mozaik damla kehribar diyoruz.

RENK İYİLEŞTİRMESİ , SERTLEŞTİRME NASIL YAPILIR ?

Burada dikkat etmemiz hepimiz açısından çok önemli. Piyasa da ucuz rakamlara Karayip Kehribarı adı altında kehribarlar satılmaktadır. Bunların hepsi kopaldır. Kopal nedir diyecek olursak ;  Kopal Nahuatl dilinden copalli kelimesinden dillerimize geçmiştir. Anlamı tütsüdür.  Protium copal ağacının sakızıdır. Başta Kolombiya olmak üzere Japonya , Dominik , Meksika , Madagaskar , Yeni Zelenda , Endonezya gibi bölgelerde bulunur. Kopal’a genç kehribar da denilmektedir. Yaşı konusunda değişik tahminler bulunsada 50 sene ile 1,6 milyon sene arasında bir yaşı olduğu tahmin edilmektedir. Doğal Kehribarların 30 ila 50 milyon senelik olduğu düşünülürse aradaki fark anlaşılacaktır. Kopalın kehribar haline gelebilmesi için milyon seneler gerekmektedir. Kopal sert olmayan bir malzemedir. Üstüne aseton döktüğünüzde erir. Yalnız kehribara çok benzer şekilde içinde iyi korunmuş halde böcek,fosiller bulmanız mümkündür.  Bunlar kehribara göre çok ucuz malzemelerdir. Çeşitli işlemlerle sertleştirilerek , opaklık kazandırılarak piyasa da kehribar adı altında satılmaktadır.

Gelelim bu işlemlerin nasıl yapıldığına ;

Fazlaca teknik bilgiye girmeden kısaca anlatmaya çalışacağım. Bu işlem doktorların , hastanelerde kullandığı sterilazyon yapan aletlere benzer aletlerde yapılır. Bu işlemler genelde Rusya , Polonya , Litvanya ve Almanya gibi ülkelerde yapılır. Karayip yeşil kehribarı olarak , bazen de yeşil baltık kehribarı olarak da adlandırılmaktadır. İlk olarak 2006 senesinde Hong Kong’da mücevher ve saat fuarında yeşil kehribarlar olarak tanıtılmıştır.

Bu işlemler hem kehribarın iyileştirilmesinde hem de kopalın sertleştirilmesinde kullanılır. 4 aşamada bu işlem yapılır.

1.  Hazırlık
2.  Dozajlama
3. İyileştirme
4.  Kapatma , soğumaya bırakma

KEHRIBAR TAŞLARIN İŞLEMDEN SONRAKİ HALLERİ ;

Termal veya buhar (gaz) olarak uygulanabilir. Makine sulu veya susuz iyileştirme uygulanabilir. Sulu’da şeffaf renk korunurken , iyileştirilirken  , susuz olanda şeffaf’dan opak yapı elde edilebilir.

Önceki halleri solda , işlem görmüş halleri sağ taraftadır.

Gördüğünüz gibi piyasada çok sayıda işlem görmüş kopal doğal has kehribar adı altında satılmaktadır. Elbetteki iyileştirme çalışmaları zaman zaman faydalıdır. Yalnız şu unutulmalıdır ; kopal kehribar değildir. Çok düşük maliyetlere gelen malzemeleri doğal kehribar adı altında satmak hak değildir. Rağbet gösterilen , kıymetli eşyaların sahtelerinin yapılması doğal bir sonuçtur. Malzemeleri ve fiyatları değerlendirken daha da bilinçlenmeniz dileğiyle..

Son olarak lütfen alıntılama yaparken kaynak kullanın. Biz bu sanat’ın sadece ticari kısmında hiçbir zaman olmadık. Bu yazı çeşitli üniversite makalelerinden , uluslararası kehribar birliği’nin sitesinden derlenerek hazırlanmıştır. Lütfen emeğe saygı gösterin.